IŞIK VE SES

6.SINIF
DERS 1
ÜNİTE 4: IŞIK VE SES
KONU: IŞIK MADDE İLE KARŞILAŞIRSA NE OLUR?
Cam, su,hava gibi ışığı geçirebilen maddelere saydam madde denir.   

Saydam madde örnekleri.

Tahta, duvar,taş gibi ışığı geçirmeyen maddelere saydam olmayan (opak) madde denir.

Opak madde örnekleri.

Buzlu cam, yağlı kağıt gibi ışığı kısmen geçiren maddelere yarı saydam madde denir.Işık bir enerjidir ve ışık kaynağından çıkan ışık ışınları doğrusal yolla yayılır.Işık kaynağının önüne saydam olmayan bir cisim konulduğunda arkasında ışık almayan bir bölge oluşur. Bu bölgeye gölge adı verilir.
Işık kaynağından çıkan ışık ışınları madde ile karşılaşınca madde tarafından ya yansıtılır, ya soğurulur ya da geçirilir.

Işığın yansıması.

Alüminyum folyo, ayna gibi üzerine düşen ışığın büyük bir kısmını yansıtan yüzeylere yansıtıcı yüzey denir.Yeryüzündeki bütün canlıların temel enerji kaynağı Güneş'tir. Bitkiler,mavi-yeşil algler, bazı bakteriler ve öglena tarafından gerçekleştirilen fotosentez sonucu, güneş enerjisi kimyasal bağ enerjisine dönüştürülür. 
İnsanlar da güneş enerjisini günlük yaşamda birçok farklı alanda kullanırlar. 
Konutlar ve konutlarda kullanılan suyun ısıtılmasında,
Güneş pilleri ile elektrik enerjisi üretiminde,
Deniz ve göl sularından içme suyu elde edilmesinde,
Seracılıkta,
Güneş pilleri ile elektrik enerjisi elde etmekte,Güneş ocakları ile yemek pişirilmesinde,
Gıda, deri, kimya, tekstil gibi pek çok sanayi dalında kullanır. 
Güneş ışınlarının olumsuz etkileri de vardır.
Kumaşların renginin solması, besinlerin ve ilaçların bozulması, suyun yosunlaşması, deri yanıklarının oluşması gibi...
 IŞIĞIN YAYILMASI VE HIZI
Işığın bir enerji türü olduğunu, ışık enerjisi yayan cisimlere de ışıklı cisim ya da ışık kaynağı denildiğini öğrendiniz:
Işık kaynakları doğal ya da yapay olabilir. 
Doğal Işık Kaynakları:Güneş, yıldızlar, ateş böceği doğal ışık kaynaklarıdır.
Yapay Işık Kaynakları:Lamba (ampul),mum, gaz lambası, fener,lüks yapay ışık kaynaklarıdır.  Işık kaynakları kendiliğinden görünür. Işık yaymayan cisimler ise ancak üzerlerine ışık düştüğü zaman görülür. Bu yüzden bunlara aydınlatılmış cisimler denir. Ay, gezegenler, toprak,masa, kaya parçası gibi bir çok cisim aydınlanınca görülen cisimlerdir.
Işığın Yayılması 
Işık kaynaklarının ışık enerjisi yaymasına ışıma, ışık kaynağından yayılan ışık enerjisine ise ışın denir. Işık ışınları doğrusal yol izleyerek yayılır.Örneğin güneşli bir günde karanlık bir odanın penceresinden içeri sızan bir ışık demeti ya da karanlık bir gecede otomobil farlarından çıkan ışınların izlediği yola bakarak ışığın doğrusal yol izlediğini görebiliriz.
Işık kaynağından (mum gibi) hiç ışık almayan bölgelerde tam gölge oluşur.Işık ışınlarından bir kısmını alan bölgelerde ise yarı gölge oluşur. Bazen de tam ve yarı gölge bir arada oluşur.Tam ve yarı gölgenin oluşması, ışık kaynağının büyüklüğüne ve şiddetine bağlıdır.
YANSIMA OLAYLARI VE SONUÇLARI
Bir ışık kaynağından çıkan ışınların bir yüzeye çarparak yön ve doğrultu değiştirmesine yansıma denir.

Görme olayı ışığın yansıması sonucu gerçekleşir.

Işık kaynağı olmayan cisimler, ışık kaynağından üzerlerine düşen ışınları yansıtır. Yansıyan ışınlar,doğrudan veya dolaylı olarak göze ulaştığında görme olayı gerçekleşir. Ay, Güneş'ten gelen ışınları yansıtarak görülebilir. Yine bir ampülden aynaya düşen ışınlar aynadan yansıyaraak göze ulaşır ve cisim aynada görünür. İşte, ışık kaynağı olmayan cisimlerden göze ulaşan ışınlara yansıyan ışınlar denir.


Işıksız Cisimleri Nasıl Görürüz?
Kitap, defter, taş, toprak, silgi, kalem ve elma ışıksız cisimdir. Işıksız olan bu cisimlerin
görülebilmesi için, ışıklı bir cisimden aldıkları ışığı göze yansıtmaları gerekir.Göz tarafından beyne iletilen bu ışınlar görüntüye çevrilir ve cismin görülmesi gerçekleşir. 
Düz ve Pürüzlü Yüzeylerde Yansıma
Ayna, metal levha, cilalanmış tahta gibi parlak yüzeyli cisimlere düşen ışığın çoğu yansır. Bir kısmı da bu cisimler tarafından soğurulur.Düzgün ve parlak yüzeylere paralel olarak gelen ışık ışınlarının bu yüzeylere çarpıp birbirine paralel olarak yansımasına düzgün yansıma denilir. 

Düzgün ve parlak yüzeylere paralel olarak gelen ışık ışınlarının bu yüzeylere çarpıp birbirine paralel olarak yansır.

Düz ayna gibi pürüzsüz yüzeylere düşen ışınlar için çizilen normaller birbirine paraleldir. Dolayısıyla yansıyan ışın demetindeki ışınlar da birbirine paralel olur. 
Pürüzlü yüzeylere paralel gelen ışık ışınları çarptıkları yüzeyin eğimine bağlı olarak birbirlerine göre değişik açılarla yansır. Bu tür yansımaya dağınık yansıma denir.

Pürüzlü yüzeylere paralel gelen ışık ışınları çarptıkları yüzeyden değişik açılarla yansır.

Cisim yüzeyi pürüzlü ise normaller birbirine paralel olamaz. Dolayısıyla gelen ışınlar birbirine paralel olmakla beraber, yansıyan ışınlar birbirine paralel değildir.

Gelme açısı, yansıma açısına eşittir.

Bir ışının cismin yüzeyine değdiği noktada bu yüzeye dik olan doğruya normal denir.     Işık kaynağından aynaya gelen ışına gelen ışın, aynaya çarparak yön değiştiren ışına da yansıyan ışın denir.  Gelen ışınla normal arasındaki açıya gelme açısı, yansıyan ışınla normal arasındaki açıya da yansıma açısı denir. Aynayla 90 derece açı yaptığı varsayılan doğruya (aynaya dik sanal doğru)  aynanın normali denir. 
Eğer ışık kaynağından çıkan ışın normal doğrultusunda yani aynaya dik olarak gelirse,ışık ışını aynı doğru üstünden geri döner.
Yansıma Kanunları
1-Gelen ışın, yansıyan ışın ve normal aynı düzlem içindedir.
2-Gelme açısı yansıma açısına eşittir. 
                 

Gelme açısı yansıma açısına eşittir.