ÇEŞİTLİ YÜZEYLERDE YANSIMA - DÜZLEM VE KÜRESEL AYNALAR

7.SINIF
DERS 1
ÜNİTE 4: AYNALARDA YANSIMA VE IŞIĞIN SOĞURULMASI
KONU: AYNA ÇEŞİTLERİ,AYNALARDA GÖRÜNTÜ OLUŞUMU,AYNALARIN KULLANIM ALANLARI
 En iyi yansıtıcı yüzeyler parlak yüzeylerdir.Düz bir cam parçasının arkası gümüş  ya da alüminyum bir madde ile sırlanarak, ışığın yansıması sağlayan araçlara ayna denir.  Aynalar 
1-Düzlem Aynalar
2-Küresel Aynalar (tümsek  ve çukur ayna) olarak incelenebilir.
DÜZLEM AYNALAR
Düz bir yüzeye sahip olan aynaya düzlem ayna (düz ayna) denir.
Bu aynalarda ışık ışınları düzgün olarak yansır.

Düzlem aynada ışığın izlediği yol.

Günlük yaşamda genellikle düz ayna kullanırız. Düz ayna önündeki bir cisimden çıkan ışınlar aynada yansıdıktan sonra gözümüze gelir. Böylece cisimleri görebiliriz.

Düzlem aynada gelen ve yansıyan ışın.

                                                

 Düzlem Aynada Görüntü Oluşumu ve Özellikleri  

Düzlem aynada görüntü oluşumu.

        

-Düz aynada görüntü sanaldır. (zahiri,görünen) 
-Görüntü bir perde veya ekran üzerine düşürülemez
-Aynanın içinde oluşur.
-Görüntü ile ayna arasındaki uzaklık, cisimle ayna arasındakine eşittir.
-Görüntü düzdür.
-Görüntünün boyu,cismin boyuna eşittir.  
-Cismin görüntüsü aynaya göre simetriktir.
-Düzlem aynaya bakan bir kişinin sağ kolu, görüntüsünde sol kolu olur.
 Düzlem Aynanın Kullanım Alanları
Evlerimizde, tepegöz cihazlarında, periskoplarda, kuaförlerde, projeksiyonlarda ve bazı binaların camlarında yalıtım amaçlı kullanılır.
Periskop Nedir?Periskop, deniz ve kara savaşlarında kullanılan, emniyetli mesafelerden hedefi görünmeden  incelemeye yarayan optik bir alettir.Teknisyenler, nükleer araştırmaları da tehlikeli bölgeye yaklaşmadan periskopla gözler. Periskopun en çok kullanıldığı yer denizaltılardır. 

Periskopta cismin görülmesi düzlem aynalarla gerçekleşir. 

Periskopta iki yansıtıcı ayna veya prizma bulunur. Birinci ayna hedeften gelen ışıkları doksan derece kırarak aşağı doğru yansıtır. İkincisiyse bu gelen ışıkları tekrar doksan derece kırarak yatay yönde göze iletir. Periskopun bu özelliği teleskop yapı ile güçlendirilir. Periskop, merceklerin de kullanılması ile hedefi yaklaştırma ve büyütme özelliği kazanabilir.
Düzlem Aynalarda Görüş Alanı 

         

Düzlem aynada görüş alanı

Gözün görüş alanı çizildiğinde M,P,R ve S noktaları görüş alanındadır. K,L ve T görüş alanının dışında kalır.

KÜRESEL AYNALAR
Yansıtıcı yüzeyi bir küre kapağının iç ya da dış yüzeyi şeklinde olan aynalara küresel ayna denir.Küresel aynalar ikiye ayrılır.1-Çukur Ayna 2-Tümsek Ayna

Çukur ve tümsek ayna

İç yüzü yansıtıcı olan küresel aynalara çukur ayna(iç bükey),dış yüzeyi yansıtıcı olan küresel aynalara tümsek ayna(dış bükey)denir.
T-tepe noktası 
M-kürenin merkezi 
F-odak noktası
R-kürenin yarıçapı  
Küresel aynalar çember yayı şeklinde gösterilir.
Kürenin M merkezi aynanın merkezidir.
Merkezden geçip aynayı simetrik iki eşit parçaya bölen doğru asal eksendir.
Asal eksenin aynayı kestiği T noktası tepe noktasıdır.
Aynanın merkez ve tepe noktalarının tam orta noktasına da odak noktası denir.   

         1.şekil:Çukur ayna paralel ışık ışınlarını odakta toplar.
2.şekil:Tümsek ayna paralel ışık ışınlarını dağıtır.

ÇUKUR  AYNA
Çukur aynalar ışığı toplayarak yansıtır.
Çukur aynaya paralel ışınlar gönderilirse aynadan yansıyan ışınlar aynı noktada toplanırlar. Çukur aynada yansıyan  ışınların bir noktada kesişir. Bu noktaya çukur aynanın odak noktası denir.
Çukur aynanın önündeki cismin görüntüsünün özellikleri, cismin çukur aynadaki yerine göre değişir. 
Çukur aynalarda farklı görüntüler elde edilebilir. 
(sanal-gerçek, düz-ters ve büyük-küçük)  

Çukur aynalarda cismin yerine göre farklı görüntüler elde edilir.

Çukur aynada ,odak dışındaki cisimlerin görüntüsü ters, aynaya doğru yaklaşıp odağı geçtikten sonra görüntü düz ve daha büyüktür.
Bir kaşığın iç tarafı çukur ayna gibi davranırken dış tarafı tümsek ayna gibi davranır.

Çukur Aynanın Kullanım Alanları
Işıldaklarda,el fenerlerinde,araba farlarında,makyaj aynası ve tıraş aynası olarak çukur aynalar kullanılır.Ayrıca diş hekimleri de çukur ayna ile diş muayenesi yaparlar.

TÜMSEK AYNA
Tümsek aynalar ışığı dağıtarak yansıtır.
Tümsek aynaya paralel ışınlar gönderilirse aynadan yansıyan ışınlar  farklı yönlere dağılır.Tümsek aynada yansıyan  ışınların uzantıları aynanın arkasındaki bir noktada kesişir.Bu noktaya tümsek aynanın odak noktası denir.

Tümsek aynadan yansıyan ışınlar odak noktasından çıkıyormuş gibi davranır.
Görüntü sanaldır,düzdür ve görüntünün boyu cismin boyundan küçüktür.

Görüntü,aynanın arkasında ve odak ile ayna arasındadır.

  

Tümsek aynalarda görüntü oluşumu ve özellikleri.

Tümsek Aynanın Kullanım Alanları

Tümsek aynalar taşıtlarda dikiz aynası olarak, alış veriş merkezlerinde ve bazı kavşaklarda görülmeyecek noktaları görmek, araçların altını aramak ve güvenlik amaçlı kullanılır.

Kahkaha Aynaları: Bazı lunapark ve eğlence merkezlerinde bulunan kahkaha aynaları insanları uzun,zayıf,kısa veya şişman gösterir.Bu aynalar çukur,tümsek ve düz 
aynaların belli bir kurala bağlı kalmadan bir araya getirilmesiyle oluşturulmuştur.